Wat is ketose?

Ketose is een metabolische toestand waarin het lichaam vet verbrandt voor energie in plaats van koolhydraten. Deze toestand kan worden bereikt door middel van een koolhydraatarm dieet of door vasten.

De naam keto of het ketogene dieet is dus afgeleid van de ketose die ontstaat als je (extreem) weinig koolhydraten gaat eten. Het ketogeen dieet is extremer dan een koolhydraatarm dieet.

Persoonlijk adviseer ik mensen om niet minder dan 50 gram koolhydraten per dag te eten. Met 50 tot 75 gram koolhydraten per dag blijk ik persoonlijk ook in ketose te komen en te blijven.

Wat gebeurt er tijdens ketose?

In het lichaam zijn koolhydraten vaak de belangrijkste energiebron. Wanneer koolhydraten worden gegeten, worden ze afgebroken tot glucose en in de bloedbaan afgegeven.

Insuline, een hormoon geproduceerd door de alvleesklier, zorgt ervoor dat de glucose uit het bloed wordt opgenomen in de cellen van het lichaam om als energie te worden gebruikt.

Wanneer het lichaam echter weinig koolhydraten binnenkrijgt, zoals bij een koolhydraatarm dieet of tijdens vasten, daalt de insulineproductie en stijgt de productie van glucagon, een ander hormoon dat helpt bij het reguleren van de bloedsuikerspiegel.

Dit leidt tot een verhoogde afbraak van vetten in de lever, waarbij ketonen worden geproduceerd als bijproduct. Deze ketonen kunnen in het lichaam worden gebruikt als alternatieve energiebron.

In ketose komen:

• weinig koolhydraten consumeren
• vasten

Wat gebeurt er tijdens ketose?

In het lichaam zijn koolhydraten normaal gesproken de belangrijkste energiebron. Wanneer koolhydraten worden gegeten, worden ze afgebroken tot glucose en in de bloedbaan afgegeven.

Insuline, een hormoon geproduceerd door de alvleesklier, zorgt ervoor dat de glucose uit het bloed wordt opgenomen in de cellen van het lichaam om als energie te worden gebruikt.

Wanneer het lichaam echter weinig koolhydraten binnenkrijgt, zoals bij een koolhydraatarm dieet of tijdens vasten, daalt de insulineproductie en stijgt de productie van glucagon, een ander hormoon dat helpt bij het reguleren van de bloedsuikerspiegel.

Dit leidt tot een verhoogde afbraak van vetten in de lever, waarbij ketonen worden geproduceerd als bijproduct. Deze ketonen kunnen in het lichaam worden gebruikt als alternatieve energiebron.

Voordelen van ketose

Er zijn verschillende potentiële voordelen verbonden aan ketose en het koolhydraatarme dieet. Een van de belangrijkste voordelen is gewichtsverlies. Omdat het lichaam vet verbrandt voor energie in plaats van koolhydraten, wordt bij een calorietekort het overtollige vet sneller aangesproken.

Het calorietekort en het verbranden van overtollig vet leidt dan tot het gewichtsverlies. Bovendien kan het koolhydraatarme dieet, waar je ook vaak meer eiwitten eet, helpen om de eetlust te verminderen en het verzadigingsgevoel te verhogen, waardoor  je ook de calorie-inname verder kan verminderen.

Een ander potentieel voordeel van ketose is verbeterde mentale helderheid en energieniveaus. Sommige mensen (waaronder ik) melden dat ze zich scherper voelen en meer energie hebben wanneer ze in ketose zijn.

Dit kan te wijten zijn aan de toegenomen productie van ketonen, die als alternatieve energiebron voor de hersenen worden gebruikt. Ketose en het koolhydraatarme dieet kunnen ook helpen om bepaalde gezondheidsproblemen te verbeteren of te voorkomen.

Bijvoorbeeld, sommige onderzoeken suggereren dat het ketogene dieet kan helpen bij de controle van epilepsie bij kinderen en volwassenen. Bovendien kan het dieet helpen bij het verbeteren van de bloedsuikerspiegel en insulineresistentie bij mensen met type 2 diabetes.

Voordelen ketose

• Overtollige vet sneller aangesproken
• Verbeterde mentale helderheid
• Hoger energieniveau
• Verbeteren van de bloedsuikerspiegel
• Verbeteren insulineresistentie bij mensen met type 2 diabetes.

Soorten ketose

Er zijn verschillende soorten ketose, waaronder voedingsketose, vastenketose en exogene ketose. Voedingsketose wordt bereikt door het volgen van een koolhydraatarm dieet, zoals het ketogene dieet.

Vasten ketose wordt bereikt door gedurende een bepaalde periode geen voedsel te eten, waardoor het lichaam gedwongen wordt om vet te verbranden voor energie.

Exogene ketose wordt bereikt door het nemen van ketonensupplementen of het drinken van ketoonrijke dranken.

3 soorten ketose

• Voeding ketose (koolhydraatarm)
• Vasten ketose (periode geen voedsel)
• ketonensupplementen/ketoonrijke dranken

Hoe ketose te bereiken

De meest gebruikelijke manier om ketose te bereiken is door het volgen van een koolhydraatarm dieet. Het dieet vereist dat mensen hun koolhydraatinname beperken tot zo een 50 gram per dag en hun vetinname verhogen tot ongeveer 70% van hun dagelijkse calorie-inname.

Lichaamsbeweging kan ook helpen bij het bereiken van ketose. Regelmatige lichaamsbeweging kan helpen bij het verbranden van opgeslagen glycogeen, wat kan leiden tot een verhoging van de productie van ketonen.

Bovendien kan lichaamsbeweging helpen bij het verminderen van de insulineresistentie en het verbeteren van de bloedsuikerspiegel. En uiteraard heeft lichaamsbeweging nog veel meer voordelen, zoals spieropbouw, maar hier gaat het even over de functie van lichaamsbeweging om ketose te bereiken.

Ketose bereiken

• koolhydraatinname beperken
• lichaamsbeweging

Tekenen van ketose

Er zijn verschillende tekenen die kunnen wijzen op ketose. Een van de meest voorkomende tekenen is een slechte adem, ook wel bekend als "ketogene adem". Dit wordt veroorzaakt door de productie van aceton, een van de ketonen die tijdens ketose worden geproduceerd.

Andere tekenen van ketose kunnen zijn: vermoeidheid, vermindering van eetlust, hoofdpijn, duizeligheid en misselijkheid. Bij het starten van een koolhydraatarm dieet kun je hier dus mee te maken krijgen, het hoeft dus niet en gelukkig gaan deze verschijnselen binnen een paar dagen over.

Als je wilt weten of je in ketose bent, zijn er ook ketose teststrips te koop. Deze ketose strips koop je gewoon bij de drogist. Dit is een urinetest en kun je gewoon thuis zelf uitvoeren. Dus heb je geen tekenen van ketose en wil je weten of je in ketose bent, koop ketosestrips, ze zijn niet duur.

Er zijn ook keto meters te koop, die middels ademhaling de concentratie aceton meten. Deze meters zijn veel duurder dan ketose strips. Zo een meter is wel meer dan € 100 euro, terwijl je 100 strips voor € 6 koopt.

Persoonlijk meet ik nooit of ik in ketose ben, ik heb wel ooit eens een teststrip gebruikt, maar echt nodig vind ik het niet om ketose te meten. Zolang ik afval als ik het koolhydraatarme dieet volg, dan is het voor mij al goed.

Tekenen van ketose kunnen zijn:

• slechte adem
• vermoeidheid
• vermindering van eetlust
• hoofdpijn
• duizeligheid
• misselijkheid

Meten wel/niet ketose

• ketose strip (goedkoop)
• ketose meter (duur)

Mogelijke risico's van ketose

Hoewel ketose en het ketogene dieet veel voordelen hebben, zijn er ook enkele mogelijke risico's verbonden aan deze metabole toestand. Een van de grootste risico's is uitdroging.

Wanneer het lichaam vet verbrandt voor energie, verliest het ook water en elektrolyten. Dit kan leiden tot uitdroging en elektrolytenonevenwichtigheden, wat kan leiden tot vermoeidheid, spierkrampen en andere problemen. Daarom is genoeg drinken bij een koolhydraatarm dieet belangrijk.

Ketose vs. ketoacidose

Hoewel de termen ketose en ketoacidose vaak door elkaar worden gebruikt, zijn ze zeker niet hetzelfde. Ketose is een natuurlijke metabole toestand waarin het lichaam vet verbrandt voor energie.

Ketoacidose is een gevaarlijke toestand waarin er te veel ketonen in het bloed zitten, wat kan leiden tot een verlaging van de pH-waarde van het bloed en mogelijk tot coma of zelfs de dood.

Ketoacidose treedt meestal op bij mensen met type 1 diabetes, omdat ze geen insuline produceren en hun bloedsuikerspiegel niet kunnen reguleren. Het komt zelden voor bij mensen zonder diabetes, zelfs niet bij mensen die het ketogene dieet volgen.

Ik heb zelf een zoon die op zijn tiende diabetes type 1 kreeg. Het zit niet in de familie, dus ik wist er heel weinig van. Maar ook in het ziekenhuis werd gesproken over ketose, de woorden worden dus regelmatig door elkaar gebruikt, maar de toestand ketose en ketoacidose is dus zeker niet hetzelfde.

Ketose en gewichtsverlies

Een van de belangrijkste redenen waarom veel mensen het ketogene dieet en het koolhydraatarme dieet volgen, is om gewicht te verliezen. Het dieet kan effectief zijn voor gewichtsverlies, omdat het de inname van koolhydraten wordt beperkt en het lichaam gedwongen wordt om vet te gaan verbranden voor energie.

Bovendien kan het koolhydraatarme dieet helpen om de eetlust te verminderen en de verzadiging te verhogen, waardoor mensen minder calorieën binnenkrijgen.

Hoewel het ketogene dieet effectief kan zijn voor gewichtsverlies op korte termijn, zijn er nog steeds veel vragen over de lange termijn effecten van het dieet. Sommige onderzoeken suggereren dat het dieet kan leiden tot een verlies van spiermassa en een vertraging van de stofwisseling.

Het blijft bij suggereren, omdat het lastig is te meten. Het verlies van spiermassa heb je eigenlijk bij elk dieet. Door het tekort aan brandstof, gaat het lichaam op zoek naar brandstof en dat haalt het overal uit, ook uit je spieren.

Daarom is het belangrijk om extra eiwitten te eten, want die dienen ook als brandstof en worden o.a. uit je spieren gehaald bij een tekort. Het voordeel van extra eiwit eten, is dan ook weer dat je van eiwitten sneller een voldaan gevoel hebt, dus de extra eiwitten hebben meerdere voordelen.

Conclusie wat is ketose

Ketose is een metabole toestand waarbij het lichaam vet verbrandt voor energie in plaats van koolhydraten. Het kan worden bereikt door middel van een koolhydraatarm, dieet, of door vasten.

Ketose kan verschillende potentiële voordelen hebben, waaronder gewichtsverlies, verbeterde mentale helderheid en energieniveaus, en verbeterde gezondheidsproblemen zoals epilepsie en type 2 diabetes.